Jekerdal
De Jeker is een 55 km lange rivier die in België ontspringt en bij Maastricht in de maas komt.
Het Jekerdal is een naar Limburgse begrippen, klein dal met alle elementen van het Limburgse heuvelland.
Het grootste hoogteverschil (nabij Bassenge) bedraagt 75 meter.
Het Nederlandse deel van het Jekerdal is onderdeel van het Natura 2000-gebied Sint-Pietersberg en Jekerdal
Aan de Jeker liggen twee oude steden, Tongeren en Maastricht. Het Jekerdal heeft een grote rol gespeeld in de geschiedenis van deze steden.
Langs de Jeker liggen diverse cultuurmonumenten als onderdelen van stadsmuren en watermolens. Tegenover kasteel Neercanne bevindt zich een laat-17e- of vroeg-18e-eeuwse vijver. De Stichting Het Limburgs Landschap heeft de vijver schoongemaakt en restaureerd.
De Sint-Servaasbron is een bron in het Jekerdal bij Maastricht. Vanaf de middeleeuwen speelde deze een belangrijke rol in de Sint-Servaasverering.
Vanaf Wonk tot aan Maastricht bevindt zich aan de oostzijde van het beekdal het Plateau van Caestert met onder andere de Sint-Pietersberg.
Aan de westzijde van het Jekerdal ligt tussen Kanne en Maastricht de Cannerberg.
Het Jekerdal ligt in de gemeente Maastricht.
Dit dal is in duizenden jaren door de beek uitgesleten en heeft, met name nabij de monding in de Maas, vrij steile hellingen. In sommige gevallen zijn die bedekt met hellingbossen.
Het dal heeft te lijden onder verdroging, als gevolg van een daling van het grondwaterpeil. Dit werd enerzijds veroorzaakt door de aanleg van het Albertkanaal in de jaren 1930 en werd later versterkt door de dieptewinning van mergel in de nabijgelegen ENCI-groeve. Vanaf 2002 zijn door het Waterschap Roer en Overmaas diverse werkzaamheden uitgevoerd om hier verbetering in te krijgen.
In het gebied kom je een aantal oude boerenhoeves en wijnbouw tegen.
In de dalwanden van het Jekerdal liggen verschillende voormalige kalksteengroeves.
In het zuidelijk deel van het Jekerdal in Maastricht ligt Kasteel Neercanne, vlak bij het Belgische dorp Kanne.
De Sint Pietersberg is door de ENCI grotendeels afgegraven voor de cementindustrie. Inmiddels is de mergelwinning gestopt en is de groeve weer toegankelijk voor wandelaars en in ontwikkeling als natuurgebied. Het microklimaat in de groeve zorgt voor bijzondere dieren en planten. Voorbeelden zijn de blauwvleugel sprinkhaan, het dambordje en de oehoe.
Voor wandelaars visualiseert de groeve de geologische ontwikkeling van Zuid-Limburg.
Bovenop de Sint Pietersberg heb je mooi uitzicht op het Maasdal, het Jekerdal en de Cannerberg.
De Cannerberg is een heuvel bij Maastricht, die deels op Nederlands en deels op Belgisch grondgebied ligt. De Cannerberg vormt de westelijke helling van het Jekerdal, tegenover de Sint-Pietersberg. Een deel van de heuvel werd tussen 1930 en 1939 afgegraven voor de aanleg van het Albertkanaal, waardoor de heuvelrug van het grotere plateau werd afgesneden.
D’n Observant is een kunstmatige heuvel op het plateau van de Sint-Pietersberg. De heuvel werd in de periode 1939 tot 1967 opgeworpen bij de aanvang van de exploitatie van de ENCI-groeve. Het zijn de metersdikke onbruikbare deklagen die verwijderd moesten worden om de kalklagen te bereiken. Om uitspoeling en verschuiving te voorkomen zijn op de hellingen van D’n Observant verschillende soorten bomen en struiken aangeplant, waaronder de eik, es, beuk, haagbeuk, iep, wilde kers, meidoorn, sleedoorn, hazelaar en braamstruik.
In 1976 werd D’n Observant opengesteld voor het publiek en kreeg het een recreatieve bestemming.
In 2010 werden D’n Observant en de Oehoevallei (in de ENCI-groeve) overgedragen aan de Vereniging Natuurmonumenten.
